Elektra camper berekenen en componenten bepalen

Elektra camper berekenen en aanleggen in je eigen zelfbouw camper. Iets waar de meeste bouwers het meest tegenop zien. Hoewel het handig is de basis te begrijpen, is het niet zo dat je een opleiding elektrotechniek moet hebben gevolgd om de elektriciteit in je camper zelf aan te kunnen leggen. Omdat het bepalen van de te gebruiken componenten een reis op zich is, leek het ons handig hier een heel artikel aan te wijden.

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Stroomwinkel. Zij hebben ons deskundig ondersteund tijdens het bepalen en bouwen van de elektra in onze camper. Wij zijn geen experts en dit artikel komt dan ook voort uit de ervaring van ons eigen camperbouwproject. Heb je twijfels over de veiligheid bij jouw project? Neem dan contact op met een deskundige.

Welke apparaten ga je in je camper gebruiken?

Voordat je start aan het aanleggen van je camper elektra maak je het beste een lijst van alle apparaten die je wilt gaan gebruiken in je camper. Hierbij noteer je niet alleen je gebruiksapparatuur, maar ook dingen als verlichting en ventilatie.

Een ontwerp maken van de elektra in je zelfbouw camper

Voordat je kabels gaat trekken in je zelfbouwcamper is het verstandig al goed na te denken op welke plekken kabels moeten komen. Dit kun je zelfs al doen voordat je überhaupt een bus gekocht hebt. Bij deze stap hoef je nog geen rekening te houden met verbruik en berekeningen. Het gaat er hier alleen om dat je weet van waar naar waar de kabels moeten lopen. Het eerste dat je dus het beste kan bedenken is waar je de accu’s neerzet. Vanuit hier zul je kabels naar alle lichtpunten, usb-aansluitingen en ander apparatuur moeten trekken.

Let erop dat je bij je ontwerp rekening houdt dat je het beste zo veel mogelijk kabels rechtstreeks naar de accu trekt, zodat elk elektrisch onderdeel afzonderlijk gezekerd kan worden. Je wilt in de toekomst zo weinig mogelijk onder één ‘groep’ laten vallen. Hou hierbij ook rekening met de externe kabels die naar binnen zullen komen, zoals voor de walaansluiting, het zonnepaneel en/of de dynamo.

Capaciteit berekenen

Met de lijst die je eerder gemaakt hebt, bereken je nu het verbruik per apparaat per dag. Op deze manier bepaal je de uiteindelijke capaciteit van de huishoudaccu’s in je camper.

Uitleg tabel

• Vermogen: Het wattage dat het apparaat maximaal opneemt. Dit staat uitgedrukt in Watt (W).
• Spanning: Het voltage waarop het apparaat werkt. Veel apparaten in huis werken op 230 volt, maar ook veel apparaten werken op een lagere spanning door een adapter. Deze zet de spanning om van 230 naar een lagere spanning. Soms ook 12 volt. Is dit het geval, dan zou het kunnen dat deze rechtstreeks op je accu aangesloten kan worden. Een ledstrip is hier een goed voorbeeld van. Usb is 5 volt.
• Wattuur: Het aantal Watts dat wordt opgenomen door het apparaat per uur.
• Ampère-uur: Het aantal Ampère dat opgenomen wordt door het apparaat per uur. Aan de hand van de som van deze kolom bepaal je je uiteindelijke accucapaciteit. De tweede rij van de tabel legt uit hoe deze waarde berekend kan worden.

	Vermogen	Aantal	Uren per dag	Spanning	Wattuur	Ampère-uur
	Watt (P)			Volt (V)	vermogen * aantal * tijd	Wattuur / spanning
koelkast	15	1	24	12	360	30
waterpomp	48	1	0,5	12	24	2
ventilatie voor de wc	25	1	0,2	12	5	0,42
opladen laptops	15	2	4	5	120	24
opladen telefoons	15	2	4	5	120	24
opladen camera	15	1	0,5	5	7,5	1,5
opladen drone	15	1	0,5	5	7,5	1,5
opladen powerbank	15	1	0,5	5	7,5	1,5
opladen bluetooth speaker	15	1	0,5	5	7,5	1,5
opladen modem	15	1	1	5	15	3
spots	4	3	4	12	48	4
led strips	15	2	4	5	120	24
					Totaal ampère-uur	117,42

Uit dit voorbeeld komt een verbruik van ruim 117 ampère-uur. Houdt rekening met wat marge en de mogelijkheid om je stroomkring uit te breiden. Met dit in het achterhoofd, gebruiken we deze informatie straks bij het kiezen van de huishoudaccu.

Componenten bepalen

Omdat hier tientallen combinaties mogelijk zijn, benoem ik een paar veelvoorkomende opties en noem ik onze keuze. Het berekenen van de juiste componenten hebben we aan Stroomwinkel overgelaten. Er zijn twee soorten huishoudaccu’s die het meest gebruikt worden voor campers:

• Loodaccu’s
• Lithiumaccu’s

Loodaccu’s

Er zijn grofweg twee soorten loodaccu’s die bij campers worden toegepast: Gel-accu’s en AGM-accu’s. De AGM-accu is de nieuwste, maar elke soort heeft zijn voor- en nadelen. Het grote nadeel van loodaccu’s in het algemeen is dat ze maar ongeveer tot de helft ontladen kunnen worden. Dit betekent dat je dus twee keer zoveel accucapaciteit nodig hebt dan je berekend hebt. Een ander nadeel is dat deze accu’s een relatief korte levensduur hebben.

Het grote voordeel van deze accu’s is de prijs. Deze ligt een stuk lager dan de lithium accu’s. Bijvoorbeeld bij de 100Ah accu’s kost de lithiumaccu bijna drie keer zoveel als de AGM accu. Zelfs als je dus twee van deze AGM’s nodig hebt ben je goedkoper uit dan bij één lithium accu.

Lithiumaccu’s

Ik de wereld van de lithium accu’s zijn er twee soorten: De Li-ion en de LiFePO4. Omdat de LiFePO4 accu veiliger en milieuvriendelijker is, wint deze batterij aan populariteit. En terecht, als je het mij vraagt.

LiFePO4 accu’s hebben als grote voordeel dat ze vrijwel geheel ontladen kunnen worden. Dit betekent dus dat je je berekende accucapaciteit kunt aanhouden bij het aanschaffen van je huishoudbatterijen. Een nadeel is de prijs. Zoals gezegd is de prijs van lithium accu’s soms meerdere keren hoger dan loodaccu’s. Wel is de levensduur van LiFePO4 accu’s veel hoger dan zijn goedkopere tegenhanger. Samen met het feit dat je minder litium accu’s nodig hebt om de berekende capaciteit te halen, zal het qua prijs niet veel schelen.

BMS

Het Battery Management System is een beveiliging die ervoor zorgt dat de batterij wordt uitgeschakeld bij een afwijkende waarde zoals bijvoorbeeld bij plotselinge ontlading of oververhitting. Tegenwoordig zijn er LiFe4PO batterijen met een geïntegreerde BMS. Dit betekent dat je minder hoeft aan te sluiten en natuurlijk ook dat dit ruimte bespaart. Heeft jouw gekozen batterij geen interne BMS, dan kun je deze ook extern aansluiten.

DC/DC converter

Wanneer je je lithium batterij wilt opladen tijdens het rijden, via de dynamo, is het van belang dat je schakeling wordt voorzien van een DC/DC converter. Deze zorgt ervoor dat de spanning uit de motor geschikt gemaakt wordt voor het opladen van de accu. Bij loodaccu’s is deze converter niet nodig.

(Smart) shunt

Je wilt natuurlijk ook weten hoe vol de accu is en hoeveel er verbruikt wordt. Een shunt maakt dit mogelijk. Afleesapparaten kunnen aangesloten worden op de shunt, waarop de waardes afgelezen kunnen worden op een display in je camper. Naast de ‘gewone’ shunt is er ook een Smart shunt die het mogelijk maakt de accuwaardes af te lezen via Bluetooth, gewoon op je telefoon. Geen extra kastjes meer nodig dus. Dit scheelt in ruimte en geld.

Lader

Wil je je huishoudaccu kunnen opladen aan de walstroom? Dan zul je een acculader nodig hebben. Hierbij komt de vraag of je 230 volt gaat gebruiken in je camper. Is dit het geval dan kun je voor een acculader en omvormer in één kiezen.

Heb je alleen 12 volt, dan heb je alleen genoeg aan een acculader. Het is overigens ook mogelijk deze componenten los te gebruiken, mocht je later nog een omvormer willen aanschaffen.

Zonnepaneel om je camper accu op te laden

Wil je langer op plekken zonder walstroom staan, zonder je druk te maken dat je zonder stroom komt te zitten? Een zonnepaneel is hierbij de uitkomst. Naast een zonnepaneel zul je ook een omvormer nodig hebben om de opgewekte elektriciteit geschikt te maken voor je accu.

Er zijn twee soorten zonnepanelen op de markt:

• Monokristallijn
• Polykristallijn

Hoewel ‘poly’ wellicht de indruk werkt dat deze beter is, is dit niet zo. De mono zonnepanelen hebben een iets betere opbrengst per vierkante meter. Omdat campers beperkte ruimte op het dak hebben, worden de mono-zonnepanelen dan ook vaker gebruikt.

Omvormer

Er zijn twee soorten omvormers om de opgewekte elektriciteit geschikt te maken voor de huishoudaccu:

• MPPT-omvormers
• PWM-omvormers

MPPT-omvormers hebben een beter rendement, doordat ze beter in staat zijn de hogere spanning van de zonnepanelen te verwerken. PWM-omvormers kunnen dit niet en laden alleen op met de spanning die in de accu ‘past’.

Hierdoor heeft een MPPT-controller tot wel 20% meer rendement.

Montage en kabels

Let erop dat het zonnepaneel ook nog op jouw bus gemonteerd moet worden. Hiervoor zijn verschillende opties mogelijk en deze zijn afhankelijk van de camper waarop hij gemonteerd wordt.

Je zult ook een gat in het dak van je camper moeten maken voor het doorvoeren van de kabels. Met een dakdoorvoer kun je de kabels veilig en droog naar binnen leiden.

Zonnepanelen worden aangesloten met speciale kabels met waterdichte sluitingen.

Onze ervaring

Het besluit om geen 230 volt apparaten te gebruiken is een goede gebleken. We missen niks en ook het opladen van Erick’s oudere laptop (niet via usb) gaat zonder problemen. De accucapaciteit is ruim en ook de opbrengst van ons zonnepaneel is meer dan goed om ons voor onbepaalde tijd op één plek te laten staan. Zelfs als het bewolkt is. Misschien betekent dit dat we hier te veel geld aan uitgegeven hebben, maar we hebben er totaal geen spijt van. Op dit moment zijn we ruim twee maanden onderweg en hebben we nog nooit aan de walstroom hoeven staan.

Heb jij vragen over camper elektra berekenen en aanleggen? Stel je vragen gerust in de comments.