Een bezoek aan Concentratiekamp Theresienstad (Terezín) in Tsjechië
Een vakantie in Tsjechië zal vooral bestaat uit een opstapeling van hoogtepunten. Van impostante natuurgebieden tot de mooiste dorpen en steden. Maar er zit nog een kant aan Tsjechië waar je zeker de tijd voor moet nemen. In het westen van het land kun je namelijk een bezoek brengen aan het voormalige concentratiekamp en getto Theresienstadt. Een stad die tegenwoordig Terezín heet en echt voelt als een plek waar je liever niet wilt zijn. Maar waar je aan de andere kant zo goed stil kunt staan bij wat er in het verleden is gebeurt. In dit artikel vertellen we je alles over een bezoek aan Theresienstadt in Tsjechië.
Over Theresienstad
Theresienstadt, een stad die vandaag de dag Terezín heet, ligt zo’n zestig kilometer ten westen van de hoofdstad van Tsjechië, Praag. Je kunt vanaf Praag gemakkelijk een tour boeken naar Theresienstadt. Terezín is een vestingstad die aan het einde van de achttiende eeuw is gebouwd om aanvallen vanuit het noordwesten te verdedigen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Terezín bezet door de nazi’s en werd de stad omgedoopt tot Theresienstadt. Aan het begin van de oorlog werd de stad gebruikt als gevangenis van de Gestapo voor politieke tegenstanders. Later werd de stad gebruikt als concentratiekamp waar vooral Joden vanuit Tsjecho-Slowakije naartoe gebracht werden. In de zomer van 1942 werden zelfs alle niet-Joodse inwoners weggestuurd. Vanaf deze plek werden veel Joden doorgezonden naar bijvoorbeeld Auschwitz, maar ook in Theresienstadt stierven teveel mensen. Ruim 33.000.
Eén van de meest idiote verhalen achter Theresienstadt is het feit dat de stad werd gebruikt als propaganda. Tot tweemaal toe werd namelijk het Rode Kruis uitgenodigd om een kijkje te nemen in de stad. Tijdens deze momenten kregen de Joodse gevangen de opdracht om vrolijk mee te doen aan alle evenementen die werden georganiseerd. Om ervoor te zorgen dat het Rode Kruis ‘content’ zou zijn met het reilen en zeilen werden vlak voor het bezoek veel Joden naar Auschwitz gestuurd. Doordat het Rode Kruis was getrapt in het beeld dat de nazi’s hadden geschetst besloten de nazi’s dat er een propagandafilm over Theresienstadt werd gemaakt. De film werd in tien dagen gedraaid en schetste een beeld van gelukkige Joden in een stad die door Hitler was geschonken. Op dit moment kun een groot deel van de propagandafilm bekijken in het museum in Theresienstadt.
De belangrijkste bezienswaardigheden in Theresienstadt
Vandaag de dag is Tezerín in principe één groot museum. Verdeeld door de stad vind je in twee aparte delen – de Main Fortress en de Small Fortress – verschillende musea en bijzondere bezienswaardigheden die je kunt bewonderen. Wil je Theresienstadt bezoeken dan raad ik je zeker aan om een halve tot een hele dag uit te trekken voor je bezoek. Een bezoek aan het concentratiekamp en de getto is behoorlijk pittig en erg vrolijk wordt je er niet van.
Wat ik voornamelijk moeilijk te verteren vond is het feit dat Terezín op dit moment nog steeds bewoond wordt. Al lijkt niemand hier heel gelukkig te zijn. De stad doet grauw en ongezellig aan en overal hangt een bepaalde sfeer. Niet gek als je stil staat bij wat er allemaal is gebeurt. Terezín is dus zeker geen stad waar je veel gezelligheid kunt vinden. Maar daarvoor kom je natuurlijk niet. Hieronder vertellen we je in het kort wat je moet weten over de verschillende plekken om te bezoeken in Theresienstadt.
Gettomuseum
Je bezoek aan Theresienstadt kun je het beste starten met een bezoek aan het gettomuseum in de Main Fortress. In dit museum kun je vooral veel beelden terug zien van het leven in het concentratiekamp en lees je verhalen van overlevenden. Het meest indrukwekkende vond ik de film die wordt vertoond en de kleine bioscoopruimte. In deze film worden een aantal delen getoond van de propagandafilm die de nazi’s maakten. Wanneer het niet druk is kun je zelf kiezen in welke taal de film uitgezonden wordt. Nederlands is ook een optie. Zelfs zijn wij ongeveer anderhalf tot twee uur in het gettomuseum geweest.
De Magdeburg Barak
Ook in de Main Fortress kun je een bezoek brengen aan de Magdeburg Barak. Hier kun je een replica zien van hoe de barakken eruit zagen en wordt er veel getoond over hoe belangrijk kunst en muziek destijds waren. De Magdeburg Barak is een klein museum waar je niet al te veel tijd voor hoeft te plannen.
Crematorium en begraafplaats
Aan de andere kant van de stad vind je een monument ter nagedachtenis aan alle slachtoffers en Sovjet soldaten. Wanneer je hier naartoe loopt kom je echter nog langs een andere bijzondere plek. Namelijk de plek waar de treinen langs reden. Op sommige plekken is het spoor blijven liggen. Bij de begraafplaats kun je het voormalige crematorium bezoeken met je entreeticket. Dit museum is erg klein, maar de harde werkelijkheid komt hier extra hard binnen. Tijdens de oorlog werden gevangenen eerst begraven, maar door ruimtegebrek zijn de nazi’s overgegaan op cremeren. As van overledenen werd eerst bewaard in urnen om mede-gevangen te laten doen geloven dat iedereen later een mooie rustplaats zou krijgen. Ook dit was echter een stukje propaganda, want voor de bevrijding is al het bewijsmateriaal vernietigd.
The Jewish Prayer room
In het centrum van Terezín vind je een kleine ruimte die werd gebruikt door de Joden om te bidden. Ook is hier boven (helaas niet te bereiken met rolstoelen of voor mensen die slecht ter been zijn) te bekijken hoe hier tijdens de oorlog geleefd werd. Heel indrukwekkend, maar niet geschikt voor mensen die claustrofobisch zijn.
Het getto in de Small Fortress
De meest indrukwekkende plek in Theresienstadt is wat mij betreft het voormalige getto in de Small Fortress. Op deze plek kun je tot vandaag de dag precies zien hoe het leven in de getto en de gevangenis eruit moet hebben gezien. In de barakken van de gevangenen is zoveel mogelijk in tact gebleven en zijn bedden, kasten, tafels, wastafels en meer nog steeds te zien. Er waren zelfs sommige ruimtes – waaronder de douches – waar ik zo snel mogelijk weer uit wilde. Daarnaast kun je door een gedeelte – ongeveer 500 meter – van het voormalige ondergrondse gangenstelsel lopen.
De kosten voor een bezoek aan Theresienstadt
Je kunt vrij en zonder te betalen rondlopen door Terezín. Wil je echter het gettomuseum, de Magdeburg barak en het getto bezoeken dan dien je entree te betalen. Een entreeticket voor Theresienstadt kun je aanschaffen in het gettomuseum of bij de ingang van de getto in de small fortress. Per persoon is de entree 220 czk (september 2021). Je hebt hiermee de gehele dag toegang tot alle bezienswaardigheden.
Op een aantal plekken in de stad kun je je auto de gehele dag parkeren. Wij parkeerden onze camper op het grote parkeerterrein vlak naast de small fortress. Aangezien we buiten het seizoen waren was parkeren gratis, maar tijdens het hoogseizoen kost parkeren 100 czk. Daarnaast kun je je auto ook parkeren vlakbij de begraafplaats en het crematorium of het informatiecentrum. Handig om te weten is trouwens dat je geen entreetickets kunt kopen bij het informatiecentrum. Scheelt je weer een paar minuten lopen.
Je kunt er ook voor kiezen om vanuit Praag met het openbaar vervoer naar Theresienstadt te reizen. Opstappen doe je bij de halte Praha Holešovice. Uitstappen kan op twee plekken, namelijk bij het getto museum of aan de hoofdweg die tussen de Small Fotress en de Main Fortress ligt.
Openingstijden Theresienstadt
De meeste musea en bezienswaardigheden in de stad zijn tijdens de zomermaanden geopend van 9.00 tot 18.00 uur. Tijdens de wintermaanden verschillende openingstijden. Op deze website lees je er alles over.
Waar te verblijven?
Ga je niet voor een dagtour van Praag naar Terezín, maar reis je op je eigen initiatief naar de stad? Dan raad ik je niet aan om in de stad te overnachten. De stad voelde voor mij echt niet heel fijn en ik was hier het liefst zo snel mogelijk weer weg. Het beste kun je na je bezoek doorreizen naar Praag, Boheems Zwitserland of Karlovy Vary waar je prima kunt overnachten.
Had jij al eens van concentratiekamp Theresienstadt in Tsjechië gehoord?
